13 karaniwang mga sakit sa baga at mga sintomas ng mga ito

Bukod sa heart attack, isa rin sa pangunahing sakit sa Pilipinas ang sintomas sa sakit ng baga. Ayon sa pinakahuling datos ng WHO na inilathala noong 2018.

Ang Lung Disease Deaths sa Pilipinas ay umabot sa 25,236 o 4.14% ng kabuuang pagkamatay. Ang mga namamatay ay 45.61 % kada 100,000 populasyon sa Pilipinas.

Sakit sa baga na nakakaapekto sa mga daanan ng hangin

Ang iyong windpipe (trachea) ay sumasanga sa mga tubo na tinatawag na bronchi, na nagiging maliit na tubo sa iyong buong baga. Ang mga karamdaman na maaaring makaapekto sa mga daanan ng hangin na ito ay ang mga:

Hika Ang iyong mga daanan ng hangin ay patuloy na nai-inflamed at maaaring ma spasm, na nagiging sanhi ngpagkahirap huminga. Ang mga allergies, impeksyon, o polusyon ay maaaring magpalitaw ng mga sintomas ng hika. Chronic obstructive pulmonary disease (COPD) Sa kondisyong baga na ito, hindi mo mapalabas ang hininga tulad ng dati mong ginagawa, na nagdudulot ng problema sa paghinga. Chronic bronchitis Ang form na ito ng COPD ay nagdudulot ng pangmatagalang basa sa ubo. Emphysema Ang pagkasira sa baga ay nagiging sanhi kung bakit nata-trap ang hangin sa iyong baga. Ang problema sa pagbuga ng hangin ay ang palatandaan nito. Acute Bronchitis Ang biglaang impeksyon na ito sa iyong mga daanan ng hangin ay karaniwang sanhi ng isang virus. Cystic fibrosis Sa kondisyong ito, nagkakaproblema ka sa pag-clear ng uhog sa iyong bronchi. Ito ay humahantong sa paulit-ulit na impeksyon sa baga.

Larawan mula sa Freepik

Sakit sa baga na nakakaapekto sa mga Air Sacs (Alveoli)

Ang iyong mga daanan ng hangin ay parang maliliit na tubo (bronchioles) na nagtatapos sa mga kumpol ng mga air sac na tinatawag na alveoli. Ang mga sakit sa baga na nakakaapekto sa iyong alveoli ay ang mga sumusunod:

Pulmonya. Ang isang impeksyon ng iyong alveoli, ay karaniwang mula sa bakterya o mga virus, kasama ang coronavirus na sanhi ng COVID-19. Tuberculosis. Ang pulmonya na unti-unting lumalala, sanhi ng bakterya na Mycobacterium tuberculosis. Emphysema. Nangyayari ito kapag nasira ang marupok na mga link sa pagitan ng alveoli. Paninigarilyo ang karaniwang dahilan. (Nililimitahan din ng Emphysema ang airflow, nakakaapekto sa iyong mga daanan ng hangin.) Pulmonary edema. Ang likido ay tumutulo mula sa maliit na mga daluyan ng dugo ng iyong baga papunta sa mga air sac at sa kanilang paligid. Ang isang form ay sanhi heart failure at presyon ng likod sa mga daluyan ng dugo ng iyong baga. Sa ibang anyo, ang pinsala sa iyong baga ay sanhi ng pagtulo ng likido. Kanser sa baga. Maraming anyo ito at maaaring magsimula sa anumang bahagi ng iyong baga. Ito ay madalas na nangyayari sa pangunahing bahagi ng iyong baga, sa o malapit sa mga air sac. Acute respiratory distress syndrome (ARDS). Ito ay isang matindi, biglaang pinsala sa baga mula sa isang malubhang karamdaman. Ang COVID-19 ay isang halimbawa. Maraming mga tao na may ARDS ay nangangailangan ng tulong sa paghinga mula sa isang makina na tinatawag na isang ventilator hanggang sa makahinga na sila nang maayos. Pneumoconiosis. Ito ay isang kategorya ng mga kundisyon sanhi ng paglanghap ng isang bagay na nakakasugat sa iyong baga.

Larawan mula sa Man photo created by pressfoto – www.freepik.com

Mga sanhi ng pagkakaroon ng sakit sa mga baga

Iilan ang mga dahilan na ito kung bakit nagkakaroon ng sakit sa mga baga ang mga tao:

Paninigarilyo.

Ang patuloy na paninigarilyo ang isa sa mga dahilan kung bakit nagkakaroon ng sakit sa baga ang mga tao. Ayon sa pag-aaral ang isang sigarilyo ay may lamang 4,000 na sangkap na karamihan ay mapanganib sa ating katawan gaya ng lason na nagdudulot ng kanser sa ating katawan.

Larawan mula sa Man photo created by wirestock – www.freepik.com

Secondhand smoke.

Tinatawag din itong passive smoking. Ito ay nangyayari kapag hindi ikaw mismo ang naninigarilyo, ngunit palagi mo itong nalalanghap mula sa taong nainigarilyo. Ito rin ay nagdudulot ng iba’t ibang uri ng mga sakit.

Mga unang taon ng buhay ng tao.

May malaking parte rin, ang unang salik sa maagang bahagi ng buhay ng tao na maaaring magdulot ng sakit sa baga. Kabilang kung ikaw ay sobra ang timbang o obese, hindi ka nabreastfeed ng iyong nanay, paggamit ng nagdadalang tao ng ibang uri ng gamot , pagkakaroon ng komplikasyon sa panganganak at estado rin ng iyong paligid.

Mga namamanang kondisyon.

Sabi nga nila malaking parte sa buhay mo ang iyong ama at ina. May mga sakit sa baga o iba pang kondisyon na namamana sa pamamagitan ng gene ng iyong magulang papunta sa kanilang mga anak.

Mga uri ng hangin sa mga establisyemento.

Maaari rin makadagdag ang maruming hangin sa iyong paligid, kagaya ng bahay, opisina, gusali , usok mula sa sasakyan, mga kemikal na lumalabas sa mga industriya. Ito maaaring makasama sa iyong katawan kapag ikaw ay nalantad ng matagal.

Pagkain.

Ayon sa bagong pag-aaral ang mga kinakain mo sa pang araw-araw ay nakakapaekto sa iyong estado ng kalusugan.

Mga gamot at dapat gawin pag nagkaroon ng sakit sa baga

Ang manggagamot na sumusuri at lumulunas sa mga sakit sa baga ay tinatawag na pulmonologist. Ang mga doktor na ito ay titignan ang iyong baga at magbibigay ng mga ilang payo na makakatulong sa ‘yo upang guminhawa ang iyong pakiramdam.

Ito ang iilang mga uri na ginagawa sa mga sakit sa baga at mga lunas na ipinapahin para sa mga sumusunod:

Pulmonary lobectomy.

Pag may kailangan alisin na bahagi o lobe sa iyong baga upang hindi lumala ito ang ginagawa na proseso.

Mga gamot na iniinom o nilalanghap kapag may hika.

Ang ilan sa mga halimbawa nito ay ang mga salbutamol na mga uri ng Ang mga ito ay nagbibigay-ginhawa sa pamamagitan ng pagpapaluwag ng daluyan ng hangin sa baga.

Chest tube insertion.

Kapag napupuno na ang iyong dugo sa baga o kaya ng hangin sa pleural space ay ito ay ginagawa upang maiwasan ang pag-collapse ng mga baga sa iyong katawan.

Chest tube thoracostomy.

Ito naman ang isinasagawa upang alisan ang mga namuong likido sa loob ng baga na nangyayari sa mga may pulmonya o kanser.

Oxygen therapy.

Kapag ikaw ay nahihirapan huminga at kailangan ng oxygen ang baga, isinasagawa ang oxygen theraphy, Ito ay tumutulong upang makahinga nang maaayos at mapagana ang iba pang parte ng iyong katawan.

Pulmonary rehabilitation.

Kapag pasulpot sulpot ang problema mo sa baga ay ito ang proseso na ginagawa. Hindi inaaalis kung ano ang iyong ginagamit na gamot o proseso. Ngunit, ito ay ginagamit bilang karagdagdang lunas.

Paggamit ng ventilator.

Ang ventilator ay isang uri ng makina na tumutulong sa paghinga ng taong may labis na napinsalang baga. Tumutulong ito upang magkaroon ng sapat na dami ng oxygen sa iba’t ibang bahagi ng katawan at maging sa pag-alis ng carbon dioxide mula rito.

Lung transplant.

Ang paraang ito ay bihira lamang. Mangangailangan lamang nito sa kaso ng kanser o kaya ay kung ang baga ng isang tao ay ganap nang tumigil sa paggana.

Larawan mula sa Woman photo created by KamranAydinov – www.freepik.com

BASAHIN:

Ligtas ba ang pneumococcal vaccines o bakuna laban sa pulmonya?

Paano naihahawa ang sakit na TB o tuberculosis?

Mga gamot na puwedeng ipa-inom sa bata kapag inuubo

Mga iba’t ibang uri ng gamot.

Iba-iba ang gamot sa sakit sa baga, depende sa sintomas na nararanasan at sa kalubhaan ng kondisyon. Ang mga antibiotic ay tumutulong upang patayin ang mga bacteria na sanhi ng sakit sa baga.

Samantala, ang mga expectorant ay tumutulong sa pag-aalis ng mga plema sa baga na bumabara sa mga daanan ng hangin. Ang mga bronchodillator naman ay tumutulong upang lumuwag ang mga daanan ng hangin, lalo na sa kaso ng mga may hika.

Sintomas na nagpapahiwatig ng sakit sa baga

Hindi madaling malaman ang mga warning signs o sintomas ng sakit ng baga, kaya’t ang pag-alam sa mga senyales nito ay makatutulong uoang maipagamot ito bago pa maging malubha ang kondisyon.

Kung ikaw ay mga sintomas nito, huwag mag-atubiling kumonsulta sa Doctor o sa iyong healthcare practitioners:

Hirap sa paghinga o shortness of breath.

Hindi normal na nagkakaroon ng kakapusan sa paghinga, lalo na kung ito ay hindi nawawala. Isang babala ang ganitong sintomas na mayroon kang sakit sa baga.

Larawan mula sa Shutterstock

Ang pakiramdam na wala kang nakukuhang sapat na hangin.

Kapag madaling makaranas ng hirap o ng kakapusan sa paghinga, maaari ring itong palatandaan ng pagkakaroon ng sakit sa baga.

Ubo na hindi nawawala o ang pabalik-balik na ubo.

Ang ubo na hindi nawawala sa loob ng walong linggo o mas matagal pa ay itinuturing na chronic at malubha na. Mahalagang sintomas ito na dapat bantayan, indikasyon ito na mayroong mali sa iyong respiratory system.

Pag-ubo na may kasamang dugo.

Kung umuubo ka ng dugo, maaaring nagmumula ito sa iyong mga baga o upper respiratory tract. Saan man ito nanggaling, ito ay nagpapahiwatig ng problema sa kalusugan.

Plema sa baga.

Kung ikaw ay mayroong plema na hindi nawawala sa loon ng isang buwan o higit pa, maaaring ikaw ay mayroong sakit sa baga.

Pananakit ng dibdib.

Ang hindi maipaliwanag na pananakit ng dibdib na tumatagal ng isang buwan o higit pa—lalo na kung lumalala ito kapag huminga ka o umuubo—ay isang senyales ng sakit sa baga at sa respiratory system.

Pananamlay ng katawan o lack of energy. Pagbaba ng timbang. Pamamaga ng bukong-bukong (ankles), paa at mga hita.

Iba-iba man ang sakit sa baga na makukuha ng isang tao, wala itong kaibahan sa mga sintomas na nakalahad. Lalong-lalo na sa pulmonya (pneumonia) at cancer sa baga, na karaniwang kondisyon o nakukuhang sakit sa ating mga baga.

Pareho lamang ang mga sintomas na maaari mong maranasan sa iba pang sakit sa baga kung ikaw ay mayroong lung cancer. Kung ito naman ay pulmonya o pnuemonia, maaari namang malaman kung ikaw ay nakararanas o mayroong mga sintomas na nasa itaas kabilang ang lagnat, pagpapawis, chills, fatigue at maging ang pagsusuka.

Ilan lamang iyan sa mga maaagang sintomas at palatandaan na nagpapahiwatig ng sakit sa baga na hindi gaanong napapansin at inaakalang simpleng kondisyon lamang.

Marapat na bantayan ang anumang pagbabago o nararamdaman sa katawan upang maiwasan ang mga komplikasyon. Ipagbigay-alam din ito sa mga propesyunal upang mabigyan ng kaukulang atensyon at mga gamot sa pagpapabuti ng kalagayan.

Kailan dapat magpatingin sa doktor?

Kung ang mga sintomas ay nagbibigay discomfort na sa iyong pakiramdam, mabuti na ang pagpapakonsulta sa doktor. Lalo na kung hindi bumubuti ang pakiramdam at mas lalo lamang lumalala.

Kung napapansin din na nagkakaroon na ng mga impeksiyon, tulad ng pagbabago ng kulay ng plema o mas nadragdagan ang mga sintomas, nagiging asul ang kulay ng labi at mga kuko, nahihirapan mag-concentrate o laging out-of-focus, kinakailangan na nito ng pangangalagang medikal.

High-risk factors at groups na mahalagang komunsulta sa mga doktor: Mga nasa hustong gulang na mas matanda sa edad na 65 Mga batang wala pang 2 taong gulang na mayroong nararamdamang senyales ng sakit sa baga Taong mayroong mga underlying conditions at mahihinang immune system. Mga taong kasalukuyang tumatanggap at nakatanggap na ng chemotherapy. Paano makakaiwas sa mga sakit sa baga?

Narito ang ilan sa mabibisang paraan upang makaiwas sa mga sakit sa baga,

Iwasan ang paninigarilyo. Ugaliin ang paghuhugas ng kamay Sa tuwing umuubo at bumabahing, takpan ang bibig at ilong. Panatilihing malinis ang paligid ng tahanan at ang tahanan mismo. Regular na mag-ehersisyo. Magpabakuna kung mayroong mahinang resistensya. Pagkain ng masustansyang pagkain. Regular na pagpapatingin sa doktor.

Karagdagang ulat mula kay Jasmin Polmo

WebMD, Mediko , Healthline

Dito sa theAsianparent Philippines ay mahalaga sa amin ang makapagbigay ng impormasyon na wasto, makabuluhan at napapanahon ngunit hindi ito dapat gawing pamalit sa payo ng doktor, o kaya sa medical treatment. Walang pinanghahawakang responsibilidad ang theAsianparent Philippines sa mga nagnanais na uminom ng gamot base sa impormasyon sa aming website. Kung mayroong agam-agam, ay nirerekomenda naming magpakonsulta sa doktor upang makakuha ng mas malinaw na impormasyon.